TO XAΪΚΟΥ (=ΣΗΜΕΙΟ - ΧΑΡΑΚΙΑ)

Το χαϊκού, μόλις λίγες λέξεις, μια εικόνα, ένα συναίσθημα, μας λέει "έχετε το δικαίωμα να είστε ασήμαντοι, λιγόλογοι, συνηθισμένοι. Αποτελείται από τρεις μόνο στίχους, προέρχεται από τη Γιαπωνέζικη λογοτεχνία και λόγω της συντομίας του χαρακτηρίζεται "ακαριαίο ποίημα". Η συντομία του δεν είναι μια πλούσια σκέψη αλλά ένα σύντομο γεγονός, μια φευγαλέα εικόνα.
Το χαϊκού δεν περιγράφει ποτέ, η τέχνη του είναι αντι-περιγραφική εφόσον κάθε κατάσταση μετατρέπεται άμεσα σε μια οπτασία. Το χαϊκού προσπαθεί να συλλάβει την ουσία μιας στιγμής μέσα από μια απλή εικόνα - είναι σα να έχεις ένα κάδρο φωτογραφικό για μια στιγμή που κάποιος σου άνοιξε μια χαραμάδα για να δεις σ'ένα μοναδικό για σένα σημείο του κόσμου. Το χαϊκού διεγείρει τον πόθο και μας κάνει να φανταστούμε ότι μπορούμε κι εμείς ανά πάσα στιγμή να το πλάσουμε εύκολα. Το χαϊκού είναι αντιστοιχία σημαίνοντος και σημαινομένου.
Μέσα στο τρίστιχο του χαϊκού υπάρχει συνήθως ένα συλλογιστικό σχεδιάγραμμα σε τρία επίπεδα - το ανηφόρισμα - η εκκρεμότητα - η συναγωγή ενός συμπεράσματος. Στην πιο συνηθισμένη του μορφή - στην Ιαπωνική ποίηση - αποτελείται από 17 συλλαβές. Η επιτυχία του ποιήματος εξαρτάται από το αν θα εκφράσουμε με ευρηματικό τρόπο αυτό που "βλέπει" η ψυχή μας μια συγκεκριμένη στιγμή.
Εν τέλει το χαϊκού είναι σύμφωνο με την φιλοσοφία του ΖΕΝ της Ανατολής όπως αυτή εκφράζεται στο τρίστιχο
"όταν βαδίζεις, κοίτα να βαδίζεις
όταν κάθεσαι, αρκέσου να κάθεσαι
αλλά προπαντός μην ταλαντεύεσαι"

ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΑΙΚΟΥ

Κι όλας 4 η ώρα
9 φορές σηκώθηκα
για να θαυμάσω το φεγγάρι

Ολόγιομο φεγγάρι
και πάνω στις ψάθες
η σκιά ενός πεύκου

Ο χειμωνιάτικος άνεμος φυσάει
τα μάτια των γατιών
ανοιγοκλείνουν

Ο παλιός βάλτος
ένα βατράχι πηδάει μέσα
ώ ο θόρυβος του νερού

Νύχτα κι ενώ
σε περιμένω, αρχίζει
πάλι η βροχή


ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Σ. Ζηκουρίδης